Αν είστε από αυτούς που θεωρείτε ότι ο Τραμπ δεν ξέρει τι λέει και γιατί το λέει, ατυχήσατε. Ως γνωστόν ο κάθε Πρόεδρος Ηνωμένων Πολιτειών εκτός από το πακέτο πολιτικών ιδεολογιών που ενστερνίζεται και ακολουθεί βάση του κόμματος που υποστηρίζει, έχει και ένα προσωπικό «στυλ». Αδιαμφισβήτητα, ο Τραμπ έχει το δικό του, παρόμοιο του οποίου η Αμερική έχει να συναντήσει πολλές δεκαετίες.
Η θεωρία του Τρελού (madman theory)
Πρόκειται για μία στρατηγική εξωτερικής πολιτικής που βασίζεται στην εξτρεμιστική και παράλογη συμπεριφορά από τον ηγέτη με σκοπό την αποτροπή ή την παραχώρηση του αντιπάλου. Με βάση αυτή τη θεωρία όταν ο αντίπαλος αντιλαμβάνεται ότι έχει απέναντί του έναν ακραίο και αλλοπρόσαλλο ηγέτη, είτε θα δεχτεί τους όρους του ηγέτη προκειμένου να αποφύγει μεγαλύτερο ρίσκο ή θα αποφύγει τη διαπραγμάτευση εξ ολοκλήρου και θα αποχωρήσει. Βάση της θεωρίας είναι η «Θεωρία των παιγνιών»: η Μελέτη στοιχείων που χαρακτηρίζουν καταστάσεις ανταγωνιστικής αλληλεξάρτησης με έμφαση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων περισσοτέρων από έναν ληπτών απόφασης (αντιπάλων).
Για να έρθουμε και πιο κοντά στην ελληνική πραγματικότητα, υποστηρικτής και ακαδημαϊκός ειδήμων της θεωρίας αυτής υπήρξε ο Γιάνης Βαρουφάκης. Στο «μακρινό 2015», πολλοί υποστήριζαν ότι ο τότε Έλληνας Υπουργός Οικονομικών χρησιμοποιούσε αυτή ακριβώς τη θεωρία του τρελού, προκειμένου να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους στα θέματα του τότε, που υπήρξαν καίριας σημασίας για το μέλλον της φρέσκο-χρεοκοπημένης Ελλάδας.
Βέβαια, οι ρίζες της θεωρίας του τρελού βρίσκονται πολύ πιο πριν από όσο πιστεύουμε. Συγκεκριμένα, ο Μακιαβέλι στο έργο του Discourses on Livy υποστηρίζει: «μερικές φορές είναι εξαιρετικά σοφό να υποκρίνεσαι τον τρελό».
Η θεωρία παρουσιάζει τόσο θετικά, όσο και αρνητικά στοιχεία. Στα θετικά, είναι ότι σίγουρα αποτελεί αποτρεπτικό όπλο σε έσχατες στιγμές μιας και που βασίζεται στον φόβο και την ψυχολογική πίεση του αντιπάλου. Στα αρνητικά, προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικά αυτή η θεωρία πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις, όπως το να πείσεις τον αντίπαλο όχι μόνο ότι αν δεν πάει με τα νερά σου θα τον βρει μεγαλύτερο κακό, αλλά και το ότι αν πάει με τα νερά σου, δεν θα είσαι τόσο τρελός όσο να ανατρέψεις τη συμφωνία περί μη πρόκλησης μεγαλύτερου κακού. Είναι άλλωστε δύο διακριτά πράγματα.
Επίσης, κανείς δεν εγγυάται ότι ο αντίπαλος δεν θα απαντήσει ακόμα πιο επιθετικά στον ηγέτη ή ότι δεν θα υπάρξουν μοιραίες κλιμακώσεις. Και ας μη ξεχνάμε η εικόνα του τρελού ηγέτη δεν φεύγει από τις μνήμες κανενός, αντιθέτως θα κυνηγάει τον ηγέτη για πάντα.
Στη πράξη η δημοφιλέστερη επιχείρηση εφαρμογής της υπήρξε από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ρίτσαρντ Νίξον. Το 2004, μετά τον αποχαρακτηρισμό των απόρρητων αρχείων του Λευκού Οίκου, έγινε γνωστό ότι το 1969, σε μία προσπάθεια να τελειώσει τον πόλεμο στο Βιετνάμ, που πλέον εξελίσσονταν σε οικονομικό εφιάλτη για τους Αμερικάνους, προσπάθησε να πείσει το Βόρειο Βιετνάμ και τη Σοβιετική Ένωση ότι ήταν ικανός να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να τερματιστεί ο πόλεμος.
Από επιστολές που έστειλε σε συμβούλους και από συνομιλίες που έχουν καταγραφεί γνωρίζουμε ότι ο ίδιος θεωρούσε ότι η εικόνα του «τρελού» θα λειτουργούσε αποτρεπτικά. Εν τέλει, η επιχείρηση του δήθεν «τρελού» Νίξον, απέτυχε παταγωδώς για πολλούς λόγους, γεγονός που υπέδειξε ότι αυτή η θεωρία δεν επιφέρει καρπούς, για αυτό και εγκαταλείφθηκε από τους επόμενους προέδρους.
Μέχρι σήμερα…
100 μέρες… Τραμπ
Προηγήθηκε η εξαιρετικά συνοπτική ανάλυση της θεωρίας του τρελού.
Η προεδρία του Τραμπ μέχρι στιγμής μοιάζει να πληροί αυτή τη θεωρία, με την έννοια ότι έχει αυτοανακηρυχθεί σε πρότυπο «τρελού» και απρόβλεπτου ηγέτη. Είναι μία εικόνα που άρχισε ήδη να καλλιεργεί ως επιχειρηματίας και δεδομένου ότι δεν προήλθε από πολιτικό τζάκι, όφειλε κάπως να τραβήξει την προσοχή, να χτίσει ένα προσωπείο που θα του εξασφάλιζε προσωπικό κοινό. Τόσο η πρώτη του θητεία όσο και η δεύτερη μέχρι στιγμής, χαρακτηρίζονται από μεγάλα λόγια γεμάτα απειλές που ποτέ δεν πραγματοποιούνται στον βαθμό που υπόσχεται ότι θα τις υλοποιήσει.
Φέτος, ο πλανήτης βλέπει τους πρώτους μήνες της θητείας του Τραμπ με φόβο και άγχος για το ποιο θα είναι το επόμενο βήμα. Δασμοί παντού, αντιμεταναστευτική και ρατσιστική πολιτική, πολιτική που προσπαθεί να ελέγξει όλους τους τομείς. Tραμπ έναντι Ηarvard , Τραμπ έναντι υπουργείου παιδείας Ηνωμένων Πολιτειών, Τραμπ έναντι Ευρώπης, Τραμπ έναντι Ζελένσκι ή και όχι αφού μάλλον αποφάσισε ότι είναι δεν φταίει τόσο (!).
Λίγα παραδείγματα από τις πλούσιες ενέργειες του προέδρου μέχρι στιγμής. Αν έπρεπε να τα καταγράψουμε όλα, δεν θα τελείωνε αυτό το άρθρο.
Πάντως, για να κατανοήσετε καλύτερα το πώς συνδέεται ο Τραμπ με τη θεωρία του τρελού, προτείνω να ακούσετε τον κύριο Μαρινάκη, που τα εξηγεί πολύ καλύτερα στο κανάλι του greek-ονόμικς.
Συμπέρασμα
Σκοπός του άρθρου αυτού δεν είναι να σε πείσει ότι ο πρόεδρος Τραμπ είναι τρελός. Άλλωστε, θεωρώ ότι δεν χρειάζεται τη δική μου συνδρομή σε κάτι τέτοιο.
Αντιθέτως, το θέτω σαν προβληματισμό, ώστε κάθε φορά που θα βλέπεις ότι αποσύρεται από μία συμφωνία ή μπαίνει σε μία νέα, όταν ψηφίζει κάτι ή καταργεί ένα ολόκληρο υπουργείο ας πούμε, να ενώνεις τα κομμάτια, μήπως και τελικά όντως η πολιτική του στρατηγική εδράζεται και σε αυτή τη θεωρία. Και ίσως να μπορέσεις έτσι να προβλέψεις την επόμενή του κίνηση και να φαίνεσαι ο έξυπνος (ή ξερόλας) της παρέας.
Εμένα μου φαίνεται ενδιαφέρουσα αυτή η προσέγγιση και ελπίζω να φανεί και σε εσένα.
