«Αβάσιμη ζωή» και «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη»: Η ανακουφιστική ματιά του Ματ Χέιγκ

Τέσσερα χρόνια μετά την κυκλοφορία του best seller «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη», ο Ματ Χέιγκ επέστρεψε πρόσφατα με το νέο του μυθιστόρημα «Αβάσιμη ζωή». Το νέο βιβλίο του Βρετανού συγγραφέα κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη από τις εκδόσεις Ψυχογιός και υπόσχεται στους αναγνώστες που αγάπησαν τα «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη» μια εξίσου δυνατή μυθοπλασία σ’ ένα παρόμοιο μοτίβο. Μια ιστορία με στοιχεία μαγικού ρεαλισμού που να μην αναιρεί το σκληρό βίωμα στη ζωή, ταυτόχρονα όμως να προσφέρει μια ανακουφιστική ματιά απαλύνοντας το τραύμα.

«Αβάσιμη ζωή»: Η πλοκή

Σ’ αυτό παρακολουθούμε τη ζωή της Γκρέις Γουίντερς μιας συνταξιούχου μαθηματικού με ανιαρή ζωή, την οποία άξαφνα διακόπτει μια απροσδόκητη κληρονομιά από μια παλιά και ξεχασμένη φίλη, ένα σπιτάκι στην Ιμπίθα της Ισπανίας.

Μη μπορώντας να αντισταθεί στην περιέργειά της, η Γκρέις θα ταξιδέψει στις Βαλεαρίδες νήσους προκειμένου να ανακαλύψει τι ακριβώς συνέβη στη φίλη της. Εκεί, ένας κόσμος γεμάτος μαγεία αποκαλύπτεται μπροστά της θέτοντας σε αμφισβήτηση ολόκληρη την κοσμοθεωρία της. Αυτή η περιπέτεια την ωθεί να ανοίξει το μεγάλο παράθυρο του παρελθόντος που με κάθε τρόπο θέλει να ξεχάσει, προκειμένου να συμφιλιωθεί με αυτό.

Η επιλογή των ηρωίδων και ο συγγραφέας

Όπως και στα «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη», ο συγγραφέας επιλέγει μια ηρωίδα που διανύει μια κρίσιμη καμπή στη ζωή της. Ήρωες που δυσκολεύονται να αποδεχτούν το παρόν και το παρελθόν τους, αρνούνται τη ζωή, έχουν σκληρές απαιτήσεις απ’ τον εαυτό τους και αντικρίζουν πάντα με αυστηρότητα τις επιλογές που κάνουν ή δεν κάνουν, είναι ιδιαίτερα συμπαθείς στον συγγραφέα. Όχι, βέβαια, τυχαία, καθώς φαίνεται να υπήρξε και ο ίδιος κάποτε ένας τέτοιος άνθρωπος.

Το μοτίβο της επιστροφής στη ζωή, της δεύτερης ευκαιρίας, του δίνει τη δυνατότητα να θεραπεύσει το τραύμα μέσα από μια ιστορία. Όπως έχει δηλώσει, σε νεαρή ηλικία ο ίδιος βίωσε την κατάθλιψη, το άγχος και τις κρίσεις πανικού, ενώ η περιπέτεια με την ψυχική του υγεία παραλίγο να του κοστίσει τη ζωή. Το να επιστρέψει μετά απ’ όλα αυτά αποδείχθηκε δύσκολο, όχι όμως ακατόρθωτο. Γνωρίζοντας αυτά βιωματικά, τα μεταφέρει στις ιστορίες του που πείθουν και ανακουφίζουν με την αλήθεια τους, ακόμα κι αν και στις δύο πρωταγωνιστεί το απίθανο.

Κοινά στοιχεία ανάμεσα στα δύο βιβλία

ζωή
Φωτ: Εύη Κουργιούνη / dreamonline.gr

Οι ηρωίδες και στα δύο βιβλία ζουν μια κενή ζωή γεμάτη απελπισία χωρίς επιθυμίες ή προσδοκίες τιμωρώντας τον εαυτό τους για τις ατυχείς επιλογές του. Η Νόρα (κεντρικός χαρακτήρας του πρώτου μυθιστορήματος «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη») απογοητευμένη από την πραγματικότητα της ζωής της και απ’ τον εαυτό της αποφασίζει να δραπετεύσει βάζοντας τέλος στη ζωή της, ενώ η Γκρέις, γεμάτη ενοχές και βουτηγμένη στην ανηδονία, επιβάλλει στον εαυτό της έναν διαφορετικό αφανισμό, μια φυγή.

Και οι δύο ηρωίδες τελικά αντικρίζουν στο «εκεί» που επιλέγουν με τις πράξεις τους έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο, γεμάτο μαγεία, θαύμα και ελπίδα. Η ύστατη πράξη απογοήτευσης, η απέλπιδα προσπάθεια οδηγεί σε μια εκ διαμέτρου διαφορετική ζωή που ούτε τολμούσαν ποτέ να φανταστούν.

Σ’ εκείνο ακριβώς το σημείο κάνει την εμφάνισή του το μη πραγματικό που έχει ως μοναδικό στόχο να πλαισιώσει την πραγματικότητα, να θέσει νέα θεμέλια, να δώσει ζωή. Αντί να πεθάνει, η Νόρα βρίσκεται σε μια μαγική βιβλιοθήκη. Εκεί, η βιβλιοθηκάριος την ενημερώνει πως μπορεί να δοκιμάσει διαφορετικές εκδοχές της ζωής της αλλάζοντας μία και μόνο επιλογή της.

Εκεί που πρόσμενε το κενό, εξερευνά τη ζωή από πολλές πλευρές, βιώνει καινούργιες εμπειρίες και ανακτά την εμπιστοσύνη της στον εαυτό της. Απ’ την άλλη, η Γκρέις ταξιδεύοντας σ’ έναν νέο τόπο ανακαλύπτει ένα απίστευτο φυσικό μυστήριο αιώνων που ζητά τη βοήθειά της για να διατηρηθεί, μα έχει επίσης να της προσφέρει πολλά. Έτσι, θα μετασχηματίσει τη γνώμη της για το θαύμα στη ζωή και θα καταφέρει να αποδείξει στον εαυτό της πως η ύπαρξή της στον κόσμο είναι όχι μόνο χρήσιμη, αλλά και αναγκαία.

Αβέβαιη ζωή

Η ιδέα του αβάσιμου χαρακτήρα της ζωής έχει κομβικό ρόλο και στα δύο μυθιστορήματα. Η σκέψη που ενίοτε φαίνεται τρομακτική, ένα αβέβαιο μέλλον γεμάτο ανασφάλεια, μετατρέπεται σ’ ένα μέλλον πολυσχιδών δυνατοτήτων γεμάτο απρόοπτο θαύμα. Το μη πραγματικό δίνει στο αβάσιμο μια νότα μαγείας, όμως αυτό ακριβώς αναδεικνύει την αλήθεια της ζωής. Και στα δύο βιβλία μια απίστευτη μαγική εμπειρία οδηγεί ξανά τις ηρωίδες στην πραγματική ζωή. Και οι δύο βιώνουν το αβέβαιο σαν μια αιώνια καταδίκη μέχρι να αντιληφθούν το αληθινό θαύμα που μπορεί να κρύβεται πίσω απ’ αυτό.

Η Νόρα γρήγορα μαθαίνει πως κάθε επιλογή της μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε μια εντελώς διαφορετική ζωή, σ’ έναν άλλο εαυτό. Τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο εξαρχής, τίποτα δεν σταματά να εξελίσσεται, ούτε και τελειώνει. Η μαγική δυνατότητα που της δίνεται να εξερευνήσει διαφορετικές πραγματικότητες, την ωθεί να επιλέξει ξανά τη μία και μοναδική ζωή.

Η Γκρέις απ’ την άλλη, εξερευνώντας από κοντά το ακατανόητο μυστήριο του θαλάσσιου λιβαδιού της Ιμπίθα μάχεται με τον εαυτό της και όσα πίστευε ως τότε. Τελικά, όμως, με την επιρροή της απίθανης αυτής εμπειρίας αναγεννιέται, βιώνει ξανά το τραύμα της και γίνεται ένα με τη φύση. Η ιαματική και θαυματουργή επίδραση της, την οδηγεί να χτίσει ένα μέλλον, χωρίς πόνο και ενοχές.

Η αλλαγή ως αποτέλεσμα ύστατης απελπισίας

Τα δύο βιβλία του Ματ Χέιγκ ξεχωρίζουν από βιβλία αντίστοιχου περιεχομένου, γιατί δεν σε γεμίζουν εξαρχής και αδιαμφισβήτητα με την ουτοπία της ιδανικής ζωής. Αντίθετα, σε βυθίζουν στον βούρκο της απελπισίας, του πόνου και της θλίψης για να σε ανασηκώσουν ύστερα βεβαιώνοντάς σε πως μέσα απ’ όλα αυτά κάτι μπορεί να αναδυθεί.

Για να συμβεί η αλλαγή, είναι σημαντικό να φτάσουμε στο ύστατο σημείο απελπισίας κι αυτό ακριβώς δεν χρειάζεται να αποσιωπηθεί, αλλά να ακουστεί. Στο «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη» το βιώνουμε έντονα μέσα απ’ την αφήγηση της πρότερης ζωής της Νόρας, των έμμονων θλιβερών σκέψεων, της ματαιότητας και της ενοχής.

Στο καινούργιο του βιβλίο, «Αβάσιμη ζωή» το αντιλαμβανόμαστε έμμεσα από τη διήγηση των γεγονότων απ’ την ίδια την Γκρέις σ’ έναν πρώην μαθητή της που ζητά τη βοήθειά της. Η συνταξιούχος καθηγήτρια προσπαθεί με την ιστορία της να δείξει στον απαισιόδοξο μαθητή πως και εκείνη κάποτε βίωσε τη θλίψη και το κενό, ενώ η ζωή της δεν είχε κανένα νόημα, μέχρι που όλα άλλαξαν αναπάντεχα.

Μικρή κριτική των βιβλίων

Βέβαια, το δεύτερο βιβλίο «Αβάσιμη ζωή» είναι συγκριτικά πιο αδύναμο στην εκτέλεση σε σχέση με τα «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη». Ουσιαστικά είναι γραμμένο σε μορφή επιστολής χάνοντας έτσι από αμεσότητα και ζωντάνια. Πέρα απ’ αυτό, εξαιτίας αυτού του τρόπου αφήγησης αποκτά έναν διδακτικό τόνο που αναιρεί σ’ έναν βαθμό την αξιοπιστία των βιωμάτων της Γκρέις.

Αντίθετα, το πρώτο βιβλίο σπαρταράει από ζωντάνια, καθώς ό,τι έχει ο συγγραφέας να πει το βιώνουμε έντονα μαζί με τη Νόρα, ταυτιζόμαστε, ματαιωνόμαστε και πέφτουμε για να σηκωθούμε έπειτα ξανά με περισσότερη πίστη και αγάπη απέναντι στη ζωή.

Και τα δύο, ωστόσο, στο τέλος καταφέρνουν να συγκινήσουν με την αλήθεια τους. Σ’ αυτό συνεισφέρει και η πληθώρα φιλοσοφικών («Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη») και επιστημονικών («Αβάσιμη ζωή») αναφορών καθώς και οι λογοτεχνικές και μουσικές παραθέσεις. Το πρώτο βιβλίο, περισσότερο εσωτερικό και μοναχικό, προετοιμάζει τον δρόμο για το δεύτερο, με εστίαση στις ανθρώπινες σχέσεις και την ένταξη του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον.

Η σύνδεση ανάμεσα στα δύο βιβλία

Διαβάζοντας τα με τη σειρά που κυκλοφόρησαν, ένιωσα τη συνέχεια που λανθάνει και αναδεικνύει την προσωπική και συγγραφική ωριμότητα του συγγραφέα. Η μεταφορά από το «εγώ» στο «εμείς» και η αίσθηση της προσωπικής εξέλιξης που σταδιακά αφήνει πίσω τον εαυτό και ασχολείται με το όλο αναδεικνύει την έμφαση που δίνει ο συγγραφέας σε κάθε στάδιο ανάπτυξης. Η νεαρή Νόρα και η ηλικιωμένη Γκρέις, το παρελθόν και το μέλλον μαζί, καθένα ουσιώδες και απαραίτητο για την ανθρώπινη εμπειρία.

Η εσωτερικότητα ως πρώτο δείγμα της προσωπικής ανάπτυξης, η ανάγκη προσφοράς βοήθειας ως εξελικτικό προσόν ενός καλλιεργημένου ψυχικά ανθρώπου και η ενσυναίσθηση ως αγαθό που βελτιώνεται σταδιακά, όλα φαίνεται να έρχονται στον σωστό χρόνο.

Περισσότερο απ’ όλα, αυτή η ροή αναδεικνύει την ανακουφιστική ματιά των βιβλίων του Ματ Χέιγκ απέναντι στη ζωή. Την εμπιστοσύνη, δηλαδή, στην πορεία της, την αποδοχή της βραδύτητας και την υπομονή για το πρόσφορο μέλλον. Τελικά, την ανάγκη βίωσης κάθε σταδίου χωρίς βία και ενοχές και την πίστη στον αβάσιμο χαρακτήρα της που νομοτελειακά οδηγεί πάντα στο απίστευτο.

Μοιράσου το:

Εύη Κουργιούνη

Εύη Κουργιούνη

Γεννήθηκα στην Αθήνα και είμαι απόφοιτη του τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ. Από τη φιλολογική σχολή μου ξεχωρίζω τον χώρο της λογοτεχνίας, τον οποίο αγαπώ από παιδική ηλικία, ενώ μ’ αρέσει επίσης να γράφω. Με την προσωπική μου σελίδα στο social media τα τελευταία χρόνια έχω ασχοληθεί με την παρουσίαση/κριτική βιβλίων. Παράλληλα, έχω εξασκηθεί λίγο στη διόρθωση και μετάφραση κειμένου. Στο DREAM-Online φιλοδοξώ να γράφω για βιβλία που διαβάζω, συγγραφείς που ξεχωρίζω, ταινίες που είδα και προτείνω ή οτιδήποτε άλλο με εμπνεύσει να πιάσω μολύβι και χαρτί ή απλά να ανοίξω ένα Word.

Πρόσφατα

Διαβάστε Περισσότερα

Σχετικά Άρθρα