Λιλή Ζωγράφου: Ένα όνομα, μια ιστορία

2 Οκτωβρίου 2020 Σήμερα (02/10) συμπληρώνονται 22 χρόνια από μία πολύ δυσάρεστη επέτειο, καθώς η Ελλάδα θρηνεί την απώλεια μιας γυναίκας, της οποίας το έργο παραμένει χαραγμένο ανεξίτηλα στη σκέψη πολλών ανθρώπων. Μια γυναίκα, η οποία συζητήθηκε και επιβραβεύτηκε όσο λίγες. Μιλάμε βέβαια για την Λιλή Ζωγράφου.

Λίγα λόγια για την Λιλή Ζωγράφου

Γεννημένη στο Ηράκλειο στις 17 Ιουνίου του 1922, η Λιλή Ζωγράφου ήταν σε κάθε περίπτωση ένας άνθρωπος με πολλαπλά και πολύπλευρα χαρίσματα, τα οποία την οδήγησαν επίσης να ασχολείται με μια πληθώρα επαγγελμάτων. Δημοσιογράφος, λογοτέχνιδα, δοκιμιογράφος, θεατρική συγγραφέας, πολιτική ακτιβίστρια, θερμή υποστηρίκτρια του γυναικείου κινήματος είναι μερικά εκ των επαγγελμάτων ή και επιθετικών προσδιορισμών, τα οποία αφορούν την Λιλή Ζωγράφου. Μέσω των βιβλίων της κατά καιρούς εξετάστηκαν και ειπώθηκαν διάφορα ζητήματα, μεταξύ των οποίων και η θέση της γυναίκας στο δεύτερο μισό του 20 ου αιώνα. Κεντρικά θέματα του έργου της ήταν: α) σεξουαλική καταπίεση, β)σεξουαλική απελευθέρωση, γ)προσωπική ελευθερία. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι η Ζωγράφου επεδίωξε να αντιπαρατεθεί κατά την διάρκεια της επταετίας ενάντια στην Χούντα των Συνταγματαρχών. Όπως προαναφέρθηκε, η Ζωγράφου γεννήθηκε στις 17 Ιουνίου του 1922 στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου και πέρασε τα πρώιμα παιδικά της χρόνια, διατηρώντας ωστόσο μεγάλη αγάπη για το χωριό της, το Μιλάτο Λασιθίου, τόπος ο οποίος ουκ ολίγες φορές αναφέρεται στις ιστορίες της. Φοίτησε στο Καθολικό Γυμνάσιο Ουρσουλινών και στο Λύκειο Κοραή. Ο πατέρας της, Ανδρέας Ζωγράφος, δημοσιογράφος και εκδότης, διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο, ώστε εκείνη να θέλει να ακολουθήσει την ίδια επαγγελματική σταδιοδρομία. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, η Λιλή Ζωγράφου φυλακίζεται σε ηλικία 21 ετών εξαιτίας της συμμετοχής της στην Εθνική Αντίσταση. Παράλληλα την περίοδο της φυλάκισής της ήταν έγκυος στην κόρη της, Ρένα Χατζηδάκη, η οποία μετέπειτα ακολούθησε τον δρόμο της ποίησης. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1944, εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά. Αναφορικά με το πρώτο της λογοτεχνικό δοκίμιο, φέρει τον τίτλο : «Νίκος Καζαντζάκης: ένας τραγικός». Όπως αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς στο εν λόγω δοκίμιο η Ζωγράφου επιδιώκει την αναλυτική περιγραφή του προσώπου του Καζαντζάκη, εγχείρημα το οποίο προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου μετέβη προσωπικά στην Κρήτη προκειμένου να απονείμει τα εύσημα στον πατέρα της, Ανδρέα Ζωγράφο, λόγω του συγκεκριμένου δοκιμίου.

Η επταετία της Χούντας

Όταν ξέσπασε η Χούντα το 1967, η Λιλή Ζωγράφου εργαζόταν στο Πρωτόκολλο Στρατολογίας ενώ ταυτόχρονα επιτελούσε καθήκοντα αρθρογράφου για διάφορες εφημερίδες, οι οποίες είχαν προοδευτικό χαρακτήρα και αντιτάσσονταν προς το καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών. Το 1971 εξέδωσε μια μελέτη για την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη με τίτλο «Ο ηλιοπότης Ελύτης». Ο Οδυσσέας Ελύτης ωστόσο εξ αρχής έφερε πολλές ενστάσεις για την έκδοση αυτού του έργου. Παρόλα αυτά το θάρρος και η τόλμη της Ζωγράφου δεν την σταμάτησαν ούτε λεπτό από την έκδοση αυτού του έργου της. Το 1974 εκδόθηκε ένα ακόμη έργο της με τίτλο «17 Νοεμβρίου 1973- Νύχτα της Μεγάλης Σφαγής», το οποίο αφορούσε τα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, στα οποία ήταν και αυτόπτης μάρτυρας. Μετά την πτώση της Χούντας, στράφηκε ξανά προς την αρθρογραφία. Πιο συγκεκριμένα αρθρογραφούσε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα σε διάφορα μέσα όπως η «Ελευθεροτυπία». Την περίοδο εκείνη μάλιστα εκδόθηκαν διάφορα έργα της, όπως «Η αγάπη άργησε μια μέρα», «Νύχτωσε αγάπη μου, είναι χτες» καθώς και η λογοτεχνική αυτοβιογραφία της «Η Συβαρίτισσα».

Θρησκεία και πολιτική

Όσον αφορά την θρησκεία, δήλωνε ότι ήταν άθρησκη και ότι αντιλαμβανόταν τη θρησκεία ως ένα κοινωνικό οικοδόμημα ενώ όσον αφορά τις πολιτικές της πεποιθήσεις είχε δηλώσει ότι τάσσεται με ιδεολογίες της αριστεράς. Μερικά εκ των πιο φημισμένων και σπουδαίων έργων της ήταν: Αγάπη (1949) Νίκος Καζαντζάκης-Ένας τραγικός (1959) Βιογραφία-Άπαντα Μ. Πολυδούρη (1961) Και το χρυσάφι των κορμιών τους (1961) Οι καταραμένες (1962) Η Συβαρίτισσα (1987) 17 Νοεμβρίου 1973- Η νύχτα της μεγάλης σφαγής (1974) Γράφει ο Γιάννης Κατσίκης